Y Prosiect Gofal ac Hynaeddi Pobl Traws - Gofal Iechyd a Chymdeithasol Urddasol a Chynhwysol yng Ngh
Ar Ddydd Gwener, Chwefror 8fed, cynhaliwyd ymchwilwyr o Brifysgolion Bryste ac Abertawe gweithdy ymarferydd yn ymwneud a datblygu'r gwasanaethau gofal a iechyd cynhwysol ar gyfer pobl traws hyn yng Nghymru.
Yn cyflwyno roedd:
Paul Willis, Prifysgol Bryste
Michele Raithby, Prifysgol Abertawe
Chris Dobbs, Prifysgol Abertawe
Cecilia Dubois, Prifysgol Abertawe
Yn 2016, dangoswyd adroddiad Seneddol, wedi dod ymlaen gan Menywod y Senedd a'r Bwyllgor Cydraddoldeb, bod yna trawsffobia treiddiol yng ngwasanaethau cyhoeddus. Yn bellach, adroddiwyd boddhad bywyd is gan gyfranogwyr traws mewn arolwg LHDT 2018 diweddar. Yn ogystal, nad oes llawer o ymchwil wedi cael ei gynnal ar oedolion traws, gyda'r data yn aml yn cael ei guddio gan samplau LHDT eraill. Mae'r brosiect TrAC (Trans Ageing and Care) yn astudiaeth dulliau cymysg, yn edrych ar y ddarpariaeth gofal iechyd a chymdeithasol ar gyfer pobl traws hyn a cheisiodd adnabod ymarfer da a chreu awgrymiadau eangach ar gyfer newid yn olau'r diffyg tystiolaeth ymchwil sy'n benodol i bywydau pobl hyn.
Roedd gan yr adroddiad Cenedlaethol LHDT, wedi hebrwng ym mis Gorffennaf 2018 gan y Llywodraeth DU, darganfyddiadau diddorol.
Roedd gan gyfranogwyr traws scoriau is na pobl LHT-cis a'r boblogaeth cyffredinol.
Edrychwyd 16% o bobl traws am gofal iechyd tu fas i'r DU.
Dwedodd 21% o gyfranogwyr traws bod nad yw ei anghenion penodol yn cael ei ystyried pan yn defnyddio gwasanaethau gofal iechyd.
Roedd yna broblemau penodol pan yn defnyddio gwasanaethau hunaniaeth cenedl.
Er bod yna diffyg ymchwil ar oedolion traws hyn, fel datganwyd yn gynharach, mae yna rhai darganfyddiadau ar gael. Mae yna llawer sy'n dewis pontio yn hwyrach yn ei fywyd oherwydd ofn o gwynebu rhagfarn yn y gwaith a hefyd fel coll o statws ariannol a chymdeithasol. Mae llawer eraill yn bryderu tyfu'n hyn yn unig gan eu fod yn draws. Yn ogystal, mae yna wedi bod llawer o achosion lle mae pobl traws wedi gwynebu rhagfarn yn yr NHW, yn cynnwys enwi marw. Mae'r hashtag #transdocfail yn dangos llawe o'r achosion andwynol yma.
Y Prosiect TrAC
Brif amcanion y prosiect TrAC oedd adnabod anghenion gofal iechyd a chymdeithasol pobl traws dros 50 yng Nghymru, i astudio ymagweddiadau a chanfyddiadau o bobl proffesiynol iechyd a gofal, ac i sefydlu gwasanaethau sy'n canolbwyntio ar bobl ar gyfer pobl traws hyn yng Nghymru.
Wrth gwneud hyn, ymgymerwyd arolwg ar lein o bobl proffesiynol iechyd a gofal. Roedd yna 167 cyfranogwr (93% gwyn, 91% o'r DU gydag oedran cyfartalog o 37).
Awgrymwyd y darganfyddiadau ar y cyfan bod gan gyfranogwyr yr arolwg ymwybyddiaeth o materion traws yn ogystal a hawliau dinesig pobl traws. Roedd y diffyg o ganlyniadau benodol yn awgrymu bod gan y gyfranogwyr diddordeb yn materion traws eisoes.
Roedd ail rhan y brosiect yn cynnwys cyfweliad hanes-bywyd gydag oedolion traws. Roedd yna 22 cyfranogwr rhwng yr oedrannau 50-74. Dau a ddisgrifwyd eu hunain fel 'crossdressers', un berson cenedl hylifol, 4 dyn traws a 15 menyw traws.
Roedd yna amrywiadau yn yr iaith a ddefnyddiwd i ddisrifio eu hunain a nad oedd y gyfranogwyr i gyd yn pontio neu yn edrych ar gyfer driniaeth cadarnhau-cenedl. Roedd llawer o'r cyfranogwyr nawr yn teimlo eu fod yn gallu byw eu bywydoedd yn gyflawn, ond nad oedd yn aml yn drafod tyfu'n hyn gyda phobl eraill yn eu bywydoedd. Roedd gan rai bryderon am statws ariannol yn hwyrach yn eu bywydoedd; roedd eraill yn berchnogion tai a gyda clwydd-daliadau felly roedden nhw'n llai bryderus.
Na adroddwyd rhan fwyaf o'r cyfranogwyr unrhyw bryderion iechyd diatreg, ond roedd bryderion am beryglon cymryd hormonau yn hwyrach yn eu bywydoedd, yn enwedig os oedd yna hanes teuluol o materion meddygol eraill. Roedd yna bryderion am byw gyda dementia a derbyn gofal cymdeithasol, yn enwedig anghofio os oedden nhw wedi pontio ac ofn ffitio i mewn i amgylcheddau gofal cymdeithasol ac ofn triniaeth negyddol potensial gan swyddogion.
Roedd llawer o gyfranogion wedi brofi problemau gyda teulu yn cynnwys cam-cenhedlu, allani a phrofi llawer o lafur emosiynol yn gefnogi eraill yn eu bywydoedd, yn enwedig o gwmpas gwrthod derbyn hunaniaeth cenedl. Yn dweud hyny, gwnaeth yr holl cyfranogwyr dweud bod ganddyn nhw bobl cefnogol yn eu bywydoedd.
Profwyd cyfranogwyr anghysondeb gydag eu meddygion teulu. Roedd rhaid iddyn nhw dod yn addysgwyr i feddygion teulu a hunan-argymell ar gyfer y driniaeth a chymorth sydd angen arnynt gan fod llawer o meddygion teulu diffyg adnabyddiaeth am faterion pobl traws, yn cynnwys sut i symud ymlaen gyda thriniaeth cadarnhau cenedl. Roedd yna gwrthwynebiad union ac anunion wrth meddygion teulu wrth diffyg adnabyddiaeth dros ragnodi a cael eu cam-cendhelu mewn cofnodion meddygol a chyfatebiad.
Yng Nghymru, roedd yna ymlafniad parhaol gyda biwroratiaeth, amseroedd wedi gohirio a chynyddu, a'r lesteiriant o orfod teithio i Loegr ar gyfer gwasanaethau. Mae Cymru ond yn cyfeirio at un clinig yn Lloegr sy'n arwain at amseroedd aros hir a llesteiriant. Felly, aeth rhai yn preifat er mwyn cerlyn gofal bellach.
Roedd yna ddarganfyddiadau gwahanol o'r GIC Charing Cross, sef lle mae pobl yng Nghymru yn cael ei anfon. Roedd rhai yn hapus iawn ond eraill wedi adrodd amseroedd amser hir a'r gost ychwanegol o orfod teithio i Lundain.
Hoffwn gyfranogwyr gweld y canlynol yn y dyfodol yng Nghymru:
1. Gwell ymwybyddiaeth a gwybodaeth am bobl draws
2. GIC yng Nghymru a llai biwrocratiaeth
3. Gwell safonau o ofal
4. Adnabyddiaeth o ddysfforia rhyw fel mater pwysig ynglŷn â diagnosis cancr
5. Pryderon bydd safon gofal yn lleihau
6. mwy o wybodaeth ar gyfer pobl draws am lwybrau GI
7. Urddas, parch a thriniaeth deg yn hwyrach mewn bywyd
Fel rhan o'r prosiect, recordiwyd storiâu gan rhai o'r cyfranogwyr. Bydd y fideos yma yn cael ei ddangos yn ystod lansiad y prosiect ar Ebrill 4ydd. Roedd gennym ni'r cyfle i weld y fideos. Roedden nhw'n bwerus iawn ac yn dangos yr heriau mae'r gymuned draws yn wynebu.Yn olaf, rhedodd y prosiect gweithiodd ar draws Cymru ac roedd 1/3 o'r cyfranogwyr yn draws.
Beth sydd angen newid yn ôl y cyfranogwyr:
1. Addysg a hyfforddiant angenrheidiol mewn meddyginiaeth, addysg a gwaith cymdeithasol
2. Meincnodi beth i ddisgwyl ar gyfer pobl broffesiynol a phobl draws
3. Ymwybyddiaeth GPs yng nghalon gofal da
4. Gwella cymorth cymdeithasol ar gyfer pobl draws
Mae yna allbynnau wedi cynllunio ar gyfer y prosiect:
1. Storiâu digidol wedi cynhyrchu gan Fox ac Owl Fisher
2. Taflenni gwybodaeth ar gyfer gofal iechyd a chymdeithasol
3. Briffio polisi
4. Digwyddiad lanio yn y Senedd ar y 4ydd o Ebrill
Diolchwyd ExChange'r cyflwynwyr a chyfranogwyr am gymryd rhan yn y prosiect.
