Amser Newid: Gwella Gofal a Chymorth ar gyfer Pobl gydag Anableddau Dysgu
Ar y 12fed Mawrth 2019, daliwyd ExChange Wales ei gynhadledd gyntaf o'r flwyddyn; 'Amser Newid: Gwella Gofal a Chymorth ar gyfer Pobl gydag Anableddau Dysgu', ym Maenor Llancaiach Fawr ym Mwrdeistref Cyngor Caerffili.
Cadeiriwyd y diwrnod gan Siân Davies, Pennaeth Rhaglenni Strategol ym Mencap Cymru.
Dechreuwyd y bore gyda'r cyflwyniad o'r siaradwr cyntaf, Dr Sara Ryan, sy'n ymchwiliwr o Brifysgol Rhydychen.
Cyflwyniad: Heriau a phroblemmau gydag ymchwil ac actifiaeth anabledd dysgu ar hyn o bryd.
Yn ei gyflwyniad, trafododd Dr Sara Ryan ei thaith hi o academia i actifiaeth ar ôl y farwolaeth gynamserol o'i fab, Connor, tra ei fod yng ngofal y wladwriaeth. Siaradodd yn angerddol am y gwersi a ddylai cael ei ddysgu wrth y camgymeriadau â ddigwyddodd a sut mae brwydro am gyfiawnder yn cymryd toll ar deuluoedd sydd wedi colli anwylyd.
"Pan mae eich plentyn yn marw mewn gofal y wladwriaeth rydych chi'n cael eich gorfodi i ail-fyw'r farwolaeth yn ailadroddus yn ystod y broses cwest"
Cafwyd y canfyddiadau o'r Arolwg Annibynnol i farwolaethau pobl gydag anableddau dysgu 2011-2015 ei amlinelli yng nghyflwyniad Dr Ryan hefyd; maen nhw sydd gydag anableddau dysgu yn marw 16-18 blwyddyn yn gynharach na'i chyfoedion ar gyfartaledd. Ar ôl amlygu'r ffaith bod yn 2010 dim ond 2% o'r erthyglau wedi cyhoeddi yng nghylchgronau 'Anableddau ac Astudiaethau' oedd yn sôn am anableddau dysgu, diweddodd Dr Ryan ei drafodaeth gan bwysleisio'r angen ar gyfer cynnwys pobl gydag anableddau dysgu mewn ymchwil gan ddatgan 'mae sicrhau bod samplau ymchwil yn amrywiol yn bwysig. Peidiwch ag eithrio unrhyw un o eich samplau.'
Cyflwyniad: Iechyd corfforol a meddyliol o deuluoedd sy'n byw gyda pherthynas cyflawndwf gydag anabledd dysgu
"Yn y DU mae dros 35% o oedolion gydag anabledd dysgu yn byw gyda theulu neu ffrindiau"
Siaradwr nesaf o'r diwrnod oedd Dr Jillian Grey o CASCADE ym Mhrifysgol Caerdydd. Trafododd Dr Grey sut mae gan deuluoedd sy'n gofalu am oedolion gydag anableddau dysgu iechyd gwaeth na chyfoedion sydd ddim yn rhoi gofal ar y cyfan. Cafwyd ei amlygu yn ei ymchwil bod 56.6% o ofalwyr yn dioddef o iselder neu bryder a pa mor bwysig yw bod gan deuluoedd gofal digon o adnoddau a chymorth am ei iechyd er mwyn iddyn nhw ddefnyddio strategaethau datrys problemau ymdopi.
Fideo: Symud ymlaen yn dda
Cyn yr egwyl gyntaf, gwyliwyd ein hanfonogion fideo 'Symud ymlaen yn dda' wedi darparu gan Bobl Dyffryndir Cyntaf.
Parhaodd y trafodaethau yn daer yn ystod yr egwyl coffi.
Dilynwyd yr egwyl gan sesiynau gweithdy:
Gweithdy 1: Adnoddau 'gofalu ac ymdopi'
Gweithdy 2: 'Fy hawl i garu bywyd'
Roedd yr egwyl cinio ar ôl y gweithdai.
Cyflwyniad: Cyflogaeth wedi'i gefnogi a hyfforddiant galwedigaethol ar gyfer pobl gydag anableddau dysgu
Ar ôl cinio siaradodd Andrea Meek o Ysgol Meddygaeth Caerdydd am waith wedi'i gefnogi a hyfforddiant ar gyfer pobl gydag anableddau dysgu.
"Mae pobl gydag anableddau dysgu yn gallu gweithio ac mae ganddyn nhw'r hawl i weithio!"
Trafododd Andrea y rhwystrau niferus at gyflogaeth ar gyfer nhw sydd gydag anabledd dysgu yn cynnwys cael cymorth, mynediad i'r farchnad lafur a thrafnidiaeth. Amlygwyd gwerth gosodiadau gwaith go iawn gyda chynhwysedd go iawn ac arian go iawn hefyd.
Aeth Andrea ymlaen i grynhoi'r prosiect Ymrwymo i Newid sy'n ceisio creu a chefnogi cyfleoedd cyflogaeth ieuenctid hir amser gan ymgysylltu gyda phobl ifanc a chyflogwyr. Mae 460 person wedi cael ei gyfeirio at fewn i'r prosiect dros y 2.5 blynedd diwethaf gyda 82% o gyflogwyr yn datgan ei fydd yn cyflogi person gydag anableddau dysgu yn y dyfodol gyda'r cymorth cywir wedi cynnig.
"Nad ydw i'n filwr am ein gwlad ond rydw i'n filwr ar gyfer pobl gydag anableddau dysgu"
Cyflwyniadau: Storiâu o brofiad: ein teithiau
Am yr awr nesaf, clywsom 'storiâu o brofiad' gan aelodau o Bobl Dyffryndir Cyntaf a Theatr Hijinx.
Cawsom ein cyflwyno i Sam a Alex sy'n priodi blwyddyn yma. Trafodasant nhw eu bywydau, darganfod cariad a gweithio ar gyfer Pobl Dyffryndir Cyntaf. Mae Sam wedi profi sawl her yn ei fywyd, ac unwaith roedd hi wedi cysylltu i Bobl Dyffryndir Cyntaf, roedd hi'n medru cwrdd â phobl ac roedd yn gofalu amdani hi a chymryd pryderon hi o ddifrif. Rhannwyd Sam a Alex ei awgrymiadau gorau am weithio gyda phobl gydag anableddau dysgu, megis sicrhau bod dogfennau yn rhwydd i'w darllen. Gwelwch eu cyflwyniad nhw yma.
"Codwch ymddiried, byddwch yn amyneddgar, cynhwysol ac yn hygyrch a gadewch iddyn nhw siarad dros eu hunain"
Yna, cwrddom ni Amy ac Amanda, dau riant gydag anableddau dysgu a wnaeth sefydlu grŵp rhieni er mwyn darparu cymorth cyfoed i gefnogi rhieni eraill. Ysgrifennwyd Amy ac Amanda canllawiau ar gyfer pobl broffesiynol sydd yn gweithio gyda rhieni gydag anableddau dysgu. Gwelwch gyflwyniad a chanllawiau ar gyfer pobl broffesiynol Amy ac Amanda yma. Neges allweddol nhw oedd
"Peidiwch â rhagfarnu rhieni gydag anableddau dysgu"
Yn olaf, cyflwynodd aelodau o Theatr Hijinx. Rhannodd Richard a Tom sut mae actio wedi siapi eu bywydau. Yr angen ar gyfer integreiddiad yn hytrach na 'labeli' oedd y brif neges, gyda Richard yn diweddu,
"Rhowch y person cyn y label, nid y label cyn y person"
Cyflwyniad: Pobl gydag anableddau dysgu, cynhwysiad ac ymchwil
Ein siaradwr olaf o'r diwrnod oedd Proffeswr Ruth Northway o Brifysgol De Cymru. Trafododd Proffeswr Northway pobl gydag anableddau dysgu, cynhwysiad ac ymchwil, yn amlinellu sut mae pobl gydag anableddau dysgu yn aml wedi cael ei eithrio o ymchwil. Adnabyddodd y rhwystrau i gynhwysiad fel rhagfarn ac ystrydebau, defnydd o iaith a'r ffyrdd traddodiadol o wneud ymchwil.
"Mae'r safbwyntiau a phrofiadau o bobl gydag anableddau dysgu ddim yn cael ei ystyried yn ymchwil"
Diweddwyd bod dadansoddi data ymchwil gyda chyd-ymchwilwyr yn galluogi gwell dealltwriaeth o'r canfyddiadau ond mae gwneud y broses yn hygyrch ac adeiladu i gryfderau unigolion yn hanfodol.
Hoffwyd ExChange Wales diolch ein cadeirydd, yr holl gyflwynwyr ac anfonogion am gymryd yr amser i fynychu a chyfrannu tuag at y gynhadledd.
Gall yr holl adnoddau cael ei ddarganfod ar ein gwefan gan bwyso ar y dolenni uwch ac am fwy o wybodaeth o'r diwrnod, chwiliwch am #TimeForChange ar Trydar.
