Sut gallwn ni gweithio'n fwy Moesol gyda Phlant a Phobl Ifanc: Y Cas o Foesau

Mae'r mater anodd o 'caniatâd gwybodus' yn gallu creu heriau i'r rhai ohonom ni sy'n ymchwilio gyda phlant a phobl ifanc. Mae hyn yn benodol gwir yng ngosodiadau addysgiadol neu sefydliadol lle gall bobl ifanc cael profiad cyfyngedig gydag optio allan o weithgareddau a rhoddwyd iddynt (Renold et al. 2008). Trwy ymrwymo gyda'r atblygiad moesol o ymchwilwyr sy'n ymroddgar i weithio'n greadigol gyda phlant a phobl ifanc (gweld Renold 2016; Mannay 2015) ac addasu rhai o'u syniadau datblygais y 'Cas o Foesau' fel modd o wireddu caniatâd yn fy ymchwil gyda phobl ifanc yng ngosodiadau ysgolion arbennig.

Mae'r cas, unwaith yn perthyn i werthwr teithiol, yn cynnwys 12 adran fach ac mae pob un yn dal gwrthrych moesol wedi dewis yn arbennig. Arweiniodd y diddordeb wedi creu gan yr hen ces ddillad mawr i archwiliadau o gynnwys yr adrannau, yn agor gwagle ar gyfer trafod beth all pob peth meddwl.

Er esiampl, dechreuodd cyfnewidiwr llais electronig trafodaeth am beth sydd yn digwydd i recordiadau llais, beth yw trawsgrifio, ym mha ffyrdd all hunaniaethau cael ei amddiffyn a pham gall hyn bod yn bwysig. Yn debyg, sbarciodd camera trafodaethau am pam roeddwn i'n cymryd lluniau, beth roeddwn i'n ceisio cipio ynddyn nhw, a beth na fyddwn i'n rhannu a pham. Gwnaeth defnyddio mygydau helpwn ni archwilio beth mae anhysbysedd yn golygu a pam gall ymchwilwyr teimlo bod hyn yn bwysig. Gan ddefnyddio'r logo Prifysgol Caerdydd, roeddwn i'n medru siarad am beth yw brifysgol, beth mae ymchwilwyr yn gwneud, pam maen nhw'n archwilio pethau a beth yw prosiect ymchwil. Cafwyd yr holl wrthrychau eu defnyddio er mwyn trafod ystyried anhysbysedd, caniatâd a chyfrinachedd, os roedd y bobl ifanc yn gallu tynnu nôl pethau roedden nhw wedi rhannu a sut ond bryder am les byddai'n torri rhwym cyfrinachedd.

Fe wnes i hefyd cynnwys un tudalen o bapur A4 wedi lamineiddio coch ac un gwyrdd, wedi addasu o'r adnodd Agenda Cymru gweithgaredd 'Atal, Cychwyn Platiau'. Gall pobl ifanc cyffwrdd, dal i fyny neu ysgrifennu ar y tudalen gwyrdd os oedd y drafodaeth yn rhy gyflym a theimlwyd ei fod eisiau aros bach yn hirach ar bwnc neu cyfranni mwy. Gallai'r tudalen coch cael ei ddefnyddio i newid pwnc y drafodaeth yn syth heb angen esboniad.

Er nad oes gennyf y gwagle i siarad am y gwrthrychau i gyd yma, rydw i wedi cynnwys ystod o ddelweddau ohonynt a byddai'n derbyn unrhyw gwestiynau neu sylwadau os ydych chi am gysylltu efo fi.

Victoria Edwards, Prifysgol Caerdydd

edwardsv2@cardiff.ac.uk

@v1ckyedward5

Cyfeirnodau

Mannay, D. 2015 Visual, narrative and creative research methods: Application, reflection and ethics. London: Routledge

Renold E., Holland. S., Ross, NJ. And Hillman, A. 2008. ‘Becoming Particpant: problematizing ‘informed consent’ in participatory research with young people in care. Qualitative Social Work 7 (4): 427-447

Renold, E. 2016 A Young People’s Guide to Making Positive Relationships Matter, Cardiff University, Children’s commissioner for Wales, NSPCC Cymru/Wales, Welsh Government and Welsh Women’s Aid.

Am lawer o ffyrdd i weithio'n greadigol a moesol gyda phobl ifanc, rydw i'n awgrymu gwaith Proffeswr Emma Renold, yn enwedig yr adnodd Agenda Cymru a wnaeth ysbrydoli’r cas yn gryf.

#teuluachymuned