AG, Chwaraeon Ysgol a Phlant a Phobl Ifanc gyda Phrofiad o Ofal

Mae plant a phobl ifanc gyda phrofiad o ofal yn aml yn wynebu heriau; yn enwedig yn ymwneud a'u haddysg, iechyd a lles. Yn flynyddoedd diweddar, mae yna wedi bod cynnydd yn yr ymwybyddiaeth o fewn polisi ac ymchwil o'r heriau yma. Gan fod manteision yn cael ei honni bod chwaraeon a gweithgareddau gorfforol yna gallu darparu ffactorau amddiffynnol penodol, dadleuwyd gall Addysg Gorfforol (AG) a chwaraeon ysgol cael swydd bwysig ym mhrofiadau addysgiadol plant mewn gofal (Armour et al., 2001). Ar gyfer pobl ifanc yn benodol, mae corff o ymchwil rhyngwladol wedi canolbwyntio ar y manteision o brofi chwaraeon a gweithgaredd corfforol positif er mwyn lleihau troseddu ifanc a cham-drin sylweddau, ailgychwyn pobl ifanc anfanteisiol a hybu gwydnwch. Mae yna gefnogaeth ar gyfer ei allu i gyfrannu tuag at iechyd, lles a datblygiad positif pobl ifanc hefyd, megis cyfrannu tuag at gryfder esgyrn, gwella hunan hyder a hybu sgiliau bywyd (gwelwch Bailey et al., 2009). Fodd bynnag, nad yw llawer o astudiaethau wedi ystyried y swydd o chwaraeon a gweithgaredd corfforol yn y bywydau o blant mewn gofal. Parhawyd i fod yna ddiffyg o ymchwil yn ymwneud a'u brofiad o chwaraeon o weithgaredd corfforol yn gyd-destun yr ysgol, a gellir dadlau sy'n rhwyddach i blant mewn gofal i gyrchu. Yn olau hyn, ymchwiliwyd fy astudiaeth (Woodhouse, 2018) y brofiadau AG a Chwaraeon Ysgol (PESS) o bobl ifanc sydd yn, neu wedi, cael ei edrych ar ôl dan ofal ei awdurdod lleol rhyw bryd.

Roedd fy astudiaeth yn cynnwys arolygon a chyfweliadau gyda phobl ifanc a phlant gyda phrofiad o ofal, athrawon AG a phobl broffesiynol o awdurdodau lleol yn Lloegr i greu cymysgiad o safbwyntiau pobl ifanc ac oedolion. Cynigodd y data a thrafodaeth wedi cyflwyno yn fy astudiaeth mewnwelediad newydd i fywydau nhw ac ystyriodd sut mae profiadau PESS yn cael ei effeithio gan nifer o ddylanwadau ynglŷn â diwylliant personol a chorfforol, profiad cyn-gofal, iechyd a lles ac ymrwymiad addysgiadol. Mae'r canlyniadau yn awgrymu bod bywydau pobl ifanc a phlant gyda phrofiad o ofal yn gymhleth ac na allan nhw gael ei ystyried yn arwahan o amgylchiad bywyd eang. Fodd bynnag, na darganfod yr ymchwil ond gwahaniaethau unigryw ynglŷn â'u profiadau ond hefyd bod yr un mater yn gallu cael ei chyflwyno yn wahanol rhwng oedolion a phobl ifanc.

Mae'r gwahaniaethau yma yn amlygu'r pwysigrwydd o siarad gyda nifer o bobl sydd yn chwarae swydd mewn profiadau plant a phobl ifanc mewn gofal - yn cynnwys y pobl ifanc eu hun. Fodd bynnag, gall yr her o gael mynediad i siarad efo plant a phobl ifanc gyda phrofiad o ofal meddwl bod clywed eu lleisiau yn anodd a phrofodd fy astudiaeth hyn hefyd gyda nifer o anawsterau trwy gydol y broses.

Credodd y cyfranogwyr oedolyn bod yna fanteision cymdeithasol, emosiynol a llesol ar gyfer plant mewn gofal sy'n cymryd rhan mewn PESS, ond gan fod ganddyn nhw fywydau anhrefnus ac aflonydd yn aml, nad oedd gan lawer o'r cyfranogwyr ifanc diddordeb yn PESS ac na siaradont nhw am y manteision cysylltiedig. Fodd bynnag, mae swydd yr athro AG yn cyfrannu'n bositif i'w brofiadau addysgiadol a gall brofi i fod yn adnodd ffafriol i'w ddefnyddio, yn enwedig os byddai hyfforddiant penodol yn y maes yma yn cael ei gorfodi ar sail statudol. Ar y sail yma, un o werthoedd allweddol fy astudiaeth i oedd ei fod yn amlygu ac atgyfnerthu'r ffaith bod yna goblygiadau ynglŷn â chefnogi plant a phobl ifanc gyda phrofiad o ofal, nid ond yn PESS, ond yn ymwneud a'u lles ac addysg eang. Er enghraifft, syniad diddorol a godwyd gan yr astudiaeth yma oedd bod ysgolion dim yn cael ei gynnwys yn ganllaw statudol y Llywodraeth Saesneg yn cefnogi iechyd a lles plant a phobl ifanc gyda phrofiad o ofal. Hefyd, nad oes unrhyw sôn am AG a gweithgaredd corfforol fel ffordd o wella lles ac iechyd corfforol, yn ogystal â chyfeiriadau diflanedig i chwaraeon lle mae angen i ofalwyr cymdeithasol sicrhau "bod y plant sydd yn cael ei edrych ar ôl gan ei awdurdod lleol, yn cynnwys rhieni yn ei harddegau, yn cael mynediad i weithgareddau positif megis y celfyddydau, chwaraeon a diwylliant, er mwyn hybu ei synnwyr o les" (Adran o Addysg ac Addysg o Iechyd, 2015 p.20)

Mae hyn yn codi cwestiynau pwysig am awdurdodau lleol, a hefyd ysgolion, sydd angen gwthio'r agenda iechyd a lles ond sydd yn brwydro yn erbyn diffyg arweiniad a'r ymddieithriad o rai plant a phobl ifanc mewn gofal. Amlygodd fy astudiaeth hefyd yr anghysondeb yn arlwyon PESS ar gyfer plant a phobl ifanc gyda phrofiad o ofal fel canlyniad o rwystredigaethau strwythurol y llywodraeth, megis targedau wedi seilio ar berfformiad. Pob flwyddyn, mae'r Llywodraeth yn cyflwyno ystadegau (wedi casglu o awdurdodau lleol) ar y llwyddiannau addysgiadol o blant a phobl ifanc mewn gofal sydd yn canolbwyntio'n gynhenid ar Fathemateg a Saesneg, sydd gyda'r potensial i effeithio'r amser a roddwyd i fannau eraill o'r cwricwlwm, megis AG. Yn olau'r darganfyddiadau yma, mae'r astudiaeth yn cynrychioli cam i mewn i waith pwysig arall yn y maes yma. Mae'n mynd rhyw ffordd i herio'r ffordd y mae PESS yn cael ei gynnig i blant a phobl ifanc mewn gofal ar hyn o bryd ac mae ganddo ymhlygiadau ar gyfer ymarfer, polisi ac ymchwil.

Dr Chloé O’Donnell (Née Woodhouse)

Os oes gennych ddiddordeb yn fy ngwaith, peidiwch ag oedi i gysylltu efo fi ar odonnellc4@cardiff.ac.uk, byddai'n braf clywed wrthoch chi

Cyfeiriadau

Armour, K., Sandford, R. and Duncombe, R. (2011). Right to be active: looked-after children in physical education and sport, in K. Armour (Ed.) Sport Pedagogy: An Introduction for Teaching and Coaching. London: Pearson Education Limited.

Bailey, R., Armour, K., Kirk, D., Jess, M., Pickup, I. and Sandford, R. (2009). The educational benefits claimed for physical education and school sport: an academic review, Research Papers in Education, 24(1): 1-27.

Department for Education and Department of Health. (2015). Statutory guidance: Promoting the health and wellbeing of looked-after children. Retrieved June 2014 from https://www.gov.uk/government/publications/promoting-the-health-and-wellbeing-of-looked-after-children--2

Woodhouse, C. (2018). Exploring the Physical Education and School Sport Experiences of Looked-After Children and Young People. PhD thesis, Loughborough University, Loughborough.

#Cymraeg #poblifanc #plant #ysgolion #gofalacaddysg #blynyddoeddcynnar #gofal #teuluachymuned